Πιο κοντά στην εποχή της Κρυογονικής Κατάψυξης

Ο πρωτεργάτης της κρυογονικής ,ο Ρόμπερτ Ετινγκερ ανακοίνωσε την έλευση της αποκαλούμενης Εποχής της Κατάψυξης όταν ο Ψυχρός Πόλεμος είχε φτάσει στο αποκορύφωμά του. Ο σπόρος του οράματος της κρυγονικής είχε φυτευτεί στο μυαλό του ήδη από τα εφηβικά του χρόνια, όταν καταβρόχθιζε ιστορίες επιστημονικής φαντασίας.


Όταν κάρπισε το 1964, χρονιά που εκδόθηκε το μανιφέστο του «Η προοπτική της αθανασίας», η ανορθόδοξη πίστη του στην κατάψυξη του ανθρώπινου σώματος ως εσχάτη μέθοδο παράτασης της ζωής συνέπεσε με την εντεινόμενη παγκόσμια παγωμάρα μπροστά στην απειλή πυρηνικού ολέθρου. Ο συναγερμός των συμπτώσεων (και των συνειρμών) θα ηχήσει δυνατότερος για εκείνον που θα διαβάσει το «Zero K», το νέο μυθιστόρημα του Ντον Ντελίλο, όταν αντιληφθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος του διαδραματίζεται σε μια κλινική κρυονικής και εφόσον βέβαια συνυπολογίσει ότι ο συγγραφέας του είναι ο δημιουργός του «Υπόγειου κόσμου», δηλαδή του κορυφαίου μυθιστορήματος που έχει γραφτεί για τον περίπου μισό αιώνα του Ψυχρού Πολέμου, έστω από τη σκοπιά των ΗΠΑ.

Περισσότερα
• Επιστήμονες Ανακάλυψαν Ιό Γίγαντα κατεψυγμένο για 30.000 χρόνια στη Σιβηρία και θα τον ζωντανέψουν
• Γιαγιά 80 ετών, Ξύπνησε στην Κατάψυξη του Νεκροτομείου, όπου βρέθηκε γιατί την πέρασαν για νεκρή...(ΒΙΝΤΕΟ)

Η πλοκή του «Zero K» τοποθετείται πάντως στο δυσδιάκριτο χρονικό πλαίσιο ανάμεσα στο καλπάζον παρόν και στο κοντινό μέλλον, που είναι εγγύτερο απ’ όσο φανταζόμαστε. Και η έδρα της κλινικής-κοινότητας του βιβλίου σε μια περιοχή που απέχει αρκετά χιλιόμετρα από το Μπισκέκ, την πλησιέστερη πόλη και πρωτεύουσα του Κιργιζιστάν, δεν φέρει κάποιο συμβολικό βάρος που θα ανάγκαζε τον αναγνώστη να ψάξει πίσω από τις γραμμές για διαφυγόντα ιστορικοπολιτικά νοήματα.

«Για πάντα νέος»: μέσω της κρυγονικής ο Μελ Γκίμπσον διατηρείται ζωντανός 
για πολλές δεκαετίες μετά την εποχή του

Όπως στους «Χρόνους του σώματος» και το «Σημείο Ωμέγα», έτσι και στο «Zero K» η γραφή του Ντελίλο τανύζεται ώς το σημείο μηδέν της γλώσσας για να σκαλίσει με τις λέξεις τις ακρώρειες της συνείδησης και να προσδιορίσει τα πέρατα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ταυτόχρονα, διάφορες προτάσεις και περιγραφές, καλά κρυμμένες αναφορές, συνδέουν το «Zero K» με τον «Λευκό θόρυβο», τους «Παίκτες» και φυσικά τον «Υπόγειο κόσμο», εκείνα τα μυθιστορήματα δηλαδή τα οποία υφαίνουν, ψηφίδα με ψηφίδα, μια ιδιότυπη κοινωνιολογία του θανάτου.

Η Αρτίς, σύζυγος του δισεκατομμυριούχου Ρος Λόκχαρτ, ετοιμάζεται να πάρει την άγουσα για την κάψουλα, την προσωρινή τελευταία της κατοικία στην κλινική του απομονωμένου συγκροτήματος. Εκεί θα εναποθέσει το σώμα και το πνεύμα της προσδοκώντας την ανάστασή της σε ένα άγνωστο μέλλον όπου η τεχνολογία και η ιατρική θα έχουν προοδεύσει τόσο ώστε να είναι σε θέση να την επαναφέρουν στη ζωή αλλά και να τη θεραπεύσουν από τη σκλήρυνση κατά πλάκας και τις άλλες ασθένειες από τις οποίες πάσχει. Ο Ρος, λίγο πριν αποχαιρετίσει τη σύζυγό του και παρότι ο ίδιος δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα υγείας, αποφασίζει να την ακολουθήσει στην επικράτεια του μηδενός, σε μια θερμοκρασία που τείνει προς το απόλυτο μηδέν, ήτοι τους -273,15 βαθμούς Κελσίου ή μηδέν βαθμούς Κέλβιν, σύμφωνα με την ομώνυμη κλίμακα θερμοκρασίας που επινόησε ο Λόρδος Κέλβιν (εξ ου και το «Zero K»), εκεί όπου ο Ντελίλο φαντάζεται πως με τη συνδρομή των τεχνικών συντήρησης της κρυονικής, η συνείδηση λειτουργεί στο ρελαντί, με το Εγώ απογυμνωμένο από αναμνήσεις, εμπειρίες, συναισθήματα και αποκομμένο εντελώς από το υποσυνείδητο.

Τελευταίος χαιρετισμός

Πιάνοντας πάλι το νήμα από τον αφορισμό που διατύπωσε στο «ΜΑΟ ΙΙ», σύμφωνα με τον οποίο «ο Μπέκετ είναι ο τελευταίος συγγραφέας που διαμορφώνει τρόπο σκέψης και αντίληψης των πραγμάτων», ο Ντελίλο αποτίνει έναν μικρό φόρο τιμής στην πρόζα του Ιρλανδού ποιητή του μηδενός στο κεφάλαιο που η Αρτίς βρίσκεται πια στην κάψουλα μονολογώντας ανερμάτιστα, προσπαθώντας να αναγνωρίσει τον εαυτό της, να κατανοήσει όχι απλώς ποια είναι αλλά πρωτίστως και τι ακριβώς είναι, τώρα που το μυαλό της έχει αποσπαστεί από το σώμα της, και η συνείδησή της, φασματική κι αποδιοργανωμένη, παλεύει να αρθρώσει στοιχειώδεις προτάσεις.

Ο βασικός πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο αφηγητής του, ο Τζέφρι Λόκχαρτ, γιος του Ρος από τον πρώτο του γάμο, ο οποίος ταξιδεύει ώς τις εγκαταστάσεις της κλινικής για να είναι στο πλευρό του πατέρα του στον τελευταίο αποχαιρετισμό στην Αρτίς. Οταν δεν συζητά μαζί τους, ο Τζέφρι περιφέρεται στο φουτουριστικά αιθέριο σκηνικό του συγκροτήματος, περιδιαβαίνοντας τους διαδρόμους του, ανοιγοκλείνοντας πόρτες, μπαινοβγαίνοντας σε δωμάτια και θαλάμους, συνομιλώντας με φιλοξενούμενους της κοινότητας και παρακολουθώντας ιδιόμορφες διαλέξεις για τη ζωή και τον θάνατο, τον χρόνο και την απώλεια, την τέχνη και τη θρησκεία.

Ο Τζέφρι πλανάται στον προθάλαμο του θανάτου, σε ένα κινούμενο σκηνικό που θυμίζει ψυχεδελική πίστα σε θεοσκότεινο βιντεοπαιχνίδι, ακροβατώντας στο μεταίχμιο ονείρου και φαντασίας, εφιάλτη και πραγματικότητας. Εδώ οι έννοιες, τα άτομα, οι χώροι, μοιάζουν να έχουν απολέσει τα διακριτά τους γνωρίσματα· ακόμα και η «Ιστορία είναι θαμμένη εδώ». Καταλαβαίνει, ωστόσο, ότι δεν έχει ξεμπερδέψει με την πραγματικότητα, όταν παρακολουθεί σαστισμένος τρομακτικές σκηνές από μάχες σώμα με σώμα, αυτοπυρπολήσεις, βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών, μέσω οθονών.

Εξίσου εφιαλτικό όμως είναι το θέαμα εκείνων που έχουν ήδη καταψυχθεί και είναι εγκλωβισμένοι στις κάψουλές τους, με τα ακέφαλα σώματά τους, καθώς το κεφάλι και τα ζωτικά όργανα διατηρούνται σε άλλους χώρους από το κυρίως σώμα. Το κεφάλι έχει αποκοπεί από τον κορμό, ο νους έχει αποδεσμευτεί από την ύλη. Στον πυρήνα του μυθιστορήματος ελλοχεύει ο πατροπαράδοτος καρτεσιανός δυϊσμός: όσο πιο βαθιά μας απορροφά η τεχνολογία, τόσο πιο αναπόφευκτος είναι ο διαχωρισμός ύλης και πνεύματος.

Όπως έγραψε η Κάθριν Χέιλς στο σημαδιακό βιβλίο της «How We Became Posthuman», ο καρτεσιανός δυϊσμός σήμερα ενισχύεται από τη μεταμοντέρνα θεώρηση του σώματος ως αφηρημένης έννοιας υπό κατασκευή. Εάν μάλιστα η ρομποτική πάρει τον δρόμο που οραματίστηκε ο Χανς Μόραβεκ στο «Mind Children», σύμφωνα με τον οποίο στο μέλλον η ανθρώπινη συνείδηση θα μπορούσε να αποθηκεύεται σε μηχανές μέσω της τεχνικής της προσομοίωσης από το σταθερό, αλάθευτο χέρι ενός ρομποτικού χειρουργού, άρα να διατηρείται για πάντα, διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή για «κατέβασμα» στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, γίνεται κατανοητό ότι το χάσμα ανάμεσα στο σώμα και στη συνείδηση θα μεγαλώνει, αφού, όπως διαβάζει και ο αναγνώστης στο «Zero K», η ίδια «η τεχνολογία έχει γίνει πια δύναμη της φύσης».

Τολμηρό βιβλίο για τον θάνατο

Στο μεσοδιάστημα που ο Ρος και ο Τζέφρι επιστρέφουν στη Νέα Υόρκη, αφού ο Ρος έχει αλλάξει γνώμη, αναβάλλοντας προσωρινά την κοίμησή του στην κατάψυξη, ο Τζέφρι απορρίπτει τη δουλειά που του έχει εξασφαλίσει ο πατέρας του χάρη στις διασυνδέσεις του. Μέχρι να βρει εργασία στηριζόμενος στις δικές του δυνάμεις, περνάει μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου του με την Εμμα και τον θετό γιο της, τον Στακ.

Όσο ο Τζέφρι εναρμονίζεται ξανά με τους ρυθμούς της μητρόπολης, με τους αφανείς αλγόριθμους και τις ζοφερές χορογραφίες της, τόσο ο δεσμός του με την Εμμα χαλαρώνει, για να φτάσει κάποια στιγμή στο τέλος του, χωρίς πάντως να υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος γι’ αυτό: άλλη μια σχέση που υπόκειται στους αμετάβλητους νόμους της ακμής και της παρακμής των αστικών επαφών.

Το συγκεκριμένο κεφάλαιο υστερεί λίγο σε σύγκριση με τα μέρη που εκτυλίσσονται στην κλινική, μολονότι μοιάζει αναγκαία η αποκλιμάκωση που επιτυγχάνει, προτού ο Τζέφρι και ο Ρος επιστρέψουν στο Κιργιζιστάν για την τελική πράξη του δράματος.

Ο Ντον Ντελίλο κατορθώνει να υπογράψει στα ογδόντα του χρόνια ένα από τα καλύτερα βιβλία της μεγαλειώδους καριέρας του, ένα από τα πιο επιτυχημένα βιβλία του για τον θάνατο και ίσως το πιο τολμηρό που έχει γράψει σύγχρονος Αμερικανός συγγραφέας σε αυτή την ηλικία – μονάχα ο «Ραβελστάιν» του Σολ Μπέλοου, που τον δημοσίευσε στα ογδόντα πέντε του, μπορεί να συγκριθεί μαζί του για τη ζωντάνια της γραφής του, αλλά πάντως όχι και για την πρωτοτυπία του. Η τελευταία σκηνή του «Zero K», λαμπερή μέσα στη συναισθηματική της απλότητα, είναι ένα μικρό λογοτεχνικό θαύμα.

Λευτέρης Καλοσπύρος

«Καθημερινή»

​​Το μυθιστόρημα «Zero K» του Ντον Ντελίλο θα κυκλοφορήσει προσεχώς από τις εκδόσεις της Εστίας.

Αόρατα Γεγονότα

Οι αναρτήσεις μας μπορούν να δημοσιεύονται από οποιονδήποτε αρκεί να αναφέρεται εμφανώς ο ενεργός σύνδεσμος μας.

Δημοσίευση σχολίου

Επιτρέπονται σχόλια σε ότι γλώσσα θέλετε, φυσικά και σε greeklish.
ΥΒΡΙΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΔΕΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΝΤΑΙ

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΩΝ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΩΝ

ΔΕΝ ΦΕΡΟΥΜΕ ΚΑΜΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΩΝΥΜΑ Ή ΕΠΩΝΥΜΑ ΣΧΟΛΙΑ

Νεότερη Παλαιότερη

'