Παπαφλέσσας: Ο εκπρόσωπος μιας κατώτερης κοινωνικής τάξης, που επιδίωκε και την κοινωνική επανάσταση μαζί με την εκδίωξη των Τούρκων

Ο Γρηγόριος Δικαίος ήταν ακραίος άνθρωπος, καθόλου διακριτικός και αθόρυβος συνωμότης, που ο ηρωικός θάνατός του στο Μανιάκι έσωσε την υστεροφημία του. Τα «ράσα δεν κάνουν τον παπά» λέει ο λαός και η ρήση ταίριαζε απόλυτα στην περίπτωση του ήρωα του  ’21, Παπαφλέσσα. Αγάπησε τις γυναίκες, τον αγάπησαν κι αυτές και μαζί επιδόθηκαν σε μια σειρά διασκεδάσεων που δεν ταίριαζε σε κληρικό. Πολλοί τον μίσησαν και δικαιολογημένα, γιατί ήταν ένας ακραίος άνθρωπος που προκαλούσε αντιπαλότητες, αλλά ο ηρωικός θάνατός του στο Μανιάκι έσωσε την υστεροφημία του.


«Θα γυρίσω ή δεσπότης ή πασάς»
Γεννήθηκε στη Μεσσηνία το 1788. Ήταν ένα από τα 28 παιδιά του πατέρα του, που μάλλον κληροδότησε στο γιο την αδυναμία του στο γυναικείο φύλο. Το επίθετο Δικαίος είναι το πραγματικό της εν λόγω οικογένειας και απαντάται ακόμη και σήμερα στο χωριό του την Πολιανή Μεσσηνίας. «Το δε Φλέσσας ή Φλεσσαίος, εικοτολογείται ως παραφθορά του Εφέσιος ή Εφεσαίος. Τούτου δε ένεκα νομίζουσι τινές ότι οι Φλεσαίοι κατάγονται εκ της Εφέσου». Το κοσμικό όνομά του ήταν Γεώργιος Δικαίος του Δημητρίου. Φοίτησε στη Σχολή Δημητσάνας, την οποία δεν την τελείωσε και μόνασε το 1816 στο μοναστήρι της Παναγιάς της Βελανιδιάς στην Καλαμάτα, όπου πήρε το όνομα Γρηγόριος (παπάς Φλέσσας εξ ού και το Παπαφλέσσας). Εξαιτίας του επαναστατικού χαρακτήρα του, ήλθε σε σύγκρουση με τον επίσκοπο Μονεμβασιάς, έφυγε από τη μονή του και πήγε σε άλλο μοναστήρι, της Ρεκίτσας. Νέα σύγκρουσή του με Τούρκο αξιωματούχο για τα περιουσιακά της μονής τον παρώθησε να αφήσει την Πελοπόννησο και να περάσει στη Ζάκυνθο, όπου γνώρισε τον Κολοκοτρώνη και αργότερα πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί χειροτονήθηκε αρχιμανδρίτης από τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε. Ο Παναγιώτης Σέκερης τον περιέγραψε ως «ορμητικό» και ο Παπαφλέσσας τον δικαίωνε με κάθε ευκαιρία. Επέλεξε να αυτό-εξοριστεί στην Κωνσταντινούπολη και πριν φύγει, πρόλαβε να υποσχεθεί ότι θα γυρίσει «ή Δεσπότης ή Πασάς».

Διαβάστε επίσης
• Η μάχη του Κραβασαρά: 1.600 Έλληνες κατατροπώνουν 8.000 Τούρκους (ΒΙΝΤΕΟ)
• «Όποιον πάρει ο Χάρος» -Η ελληνική «ρώσικη ρουλέτα»
• Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ
• Η επική απάντηση του Καραϊσκάκη στον Μαχμούτ Πασά (BINTEO)

Κατάφερε να γίνει Αρχιμανδρίτης και όσο βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, ήρθε σε επαφή με τη Φιλική Εταιρεία. Όταν απαίτησε να μάθει ποιος ήταν ο αρχηγός της Εταιρείας και άλλοι αρνήθηκαν να του αποκαλύψουν τα μυστικά, η ορμητικότητα του Παπαφλέσσα εμφανίστηκε ξανά. Τράβηξε το μαχαίρι του και απείλησε να σφάξει τον Αναγνωστόπουλο, που στεκόταν μπροστά του, εκτός αν άκουγε το όνομα του Αρχηγού! Τα πνεύματα ηρέμησαν και δεν χύθηκε αίμα.

Ο "γυναικάς" παπάς
Ο Παπαφλέσσας δεν ήταν ο διακριτικός και αθόρυβος συνωμότης. Κυνηγούσε τις γυναίκες μανιωδώς, έπινε, μεθούσε και γλεντούσε αδιάκοπα. Κέντρο των ακόλαστων διασκεδάσεων ήταν το πολυτελές σπίτι που νοίκιαζε με χρήματα της Φιλικής Εταιρείας.
Η τούρκικη αστυνομία τον συνέλαβε πολλάκις για «την άτοπον και ανοίκειον διαγωγή του, δίδοντος παράδειγμα διαφθοράς εις την συνοικίαν αυτού».

Η δράση του Παπαφλέσσα μέχρι το τέλος του 1821
Ο Παπαφλέσσας όμως ήταν φλογερός πατριώτης. Επιθυμούσε διακαώς την έναρξη της επανάστασης και χρησιμοποίησε κάθε μέσο για να το επιτύχει. Στην Κωνσταντινούπολη υποστήριξε ότι η Πελοπόννησος ήταν έτοιμη για δράση και για να επιβεβαιώσει τα λεγόμενα του, παρουσίασε πλαστά έγγραφα. Τον διέψευσε ο Σπυρίδων Παπαδόπουλος Κορφινός, λέγοντας ότι είχε βρεθεί στην Πελοπόννησο πριν από 7 μήνες και η κατάσταση που επικρατούσε δεν είχε καμία σχέση με την περιγραφή του Παπαφλέσσα.

Ο Αρχιμανδρίτης δεν συμμορφώθηκε. Τον Ιανουάριο του 1821, συναντήθηκε με την ηγεσία του Μοριά στη Βοστίτσα και ακολούθησε ακριβώς την ίδια στρατηγική για να τους πείσει να συμμετέχουν στην επανάσταση. Υποστήριξε ότι ο Υψηλάντης ήταν έτοιμος να εκστρατεύσει εναντίον της Κωνσταντινούπολης με το ρωσικό στόλο και την «ευλογία» του Τσάρου. Κανείς δεν πίστεψε τους υπερβολικούς ισχυρισμούς του, τους οποίους ο προεστός Ανδρέας Ζαΐμης χαρακτήρισε «άστατους, απελπισμένους, στασιαστικούς, ιδιοτελείς και σχεδόν μπερμπάντικους».

Στη συνέχεια κινήθηκε στην Γορτυνία και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου προκειμένου να έλθει σε επαφή με σημαίνοντα πρόσωπα (προύχοντες και οπλαρχηγούς): έτσι στα Λαγκάδια στις 2/14 Φεβρουαρίου συναντήθηκε με τους Δεληγιανναίους προύχοντες οι οποίοι ήταν δύσπιστοι για όσα έλεγε και τον φυγαδεύουν στο μικρό μοναστήρι Γαρδίκι της Πολιανής. Ο προεστός Κανέλλος Δεληγιάννης τον αποκαλεί αγύρτη παλιοκαλόγερο στα απομνημονεύματά του. Η αντίδραση των προκρίτων απέναντι του δεν ερμηνεύεται μόνο ως αποτέλεσμα της αρνητικής στάσης τους απέναντι στην επανάσταση. Ο καθηγητής της Νεώτερης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Στέφανος Παπαγεωργίου, λέει χαρακτηριστικά, «Οι έμπειροι προύχοντες έβλεπαν στο πρόσωπο του Δικαίου τον εκπρόσωπο μιας κατώτερης κοινωνικής τάξης, ο οποίος επιδίωκε εκτός από την εκδίωξη των Τούρκων και την απελευθέρωση των Ελλήνων,την ανατροπή της προεπαναστατικής κοινωνικής και πολιτικής πυραμίδας...». Από τη μονή Γαρδικίου όπου βρίσκεται στέλνει επιστολή στον Υψηλάντη και του ζητά να επισπεύσει τον ερχομό του. Έπειτα συναντά τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στις Κυτριές και προκειμένου να κάμψει του δυσταγμούς του του υπόσχεται μεταπελευθερωτικά την ηγεμονία της Πελοποννήσου. Η παρακίνησή του σε κάποια πρόσωπα βρίσκει ανταπόκριση: στις 14 Μαρτίου ο Νικόλαος Χριστοδούλου ή Σολιώτης ταχυδρόμος σκοτώνει μαζί με άλλους τρεις Τούρκους εισπράκτορες. Ο Παπαφλέσσας έρχεται σε επαφή με τους Κολοκοτρώνη και Νικηταρά, μοιράζει μικρούς και μεγάλους στρατιωτικούς βαθμούς σε σημαντικούς οπλοφόρους με εντολή να μαζέψουν και να εξοπλίσουν χωρικούς.


Επίσης μετά την άφιξη των πολεμοφοδίων που οι Φιλικοί της Σμύρνης είχαν στείλει, αναθέτει την μεταφορά στους Νικηταρά και Αναγνωσταρά, ενώ με «τέχνασμα» εξασφαλίζει άδεια εκτελωνισμού αυτού του φορτίου από τον Πετρόμπεη. Η εμφάνισή του με κράνος προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση αφού «...η επί το ευρωπαϊκότερον εμφάνισις εξασκούσεν αλλόκοτον επίδρασιν».

Στις 23 Μαρτίου εισέρχεται με το σώμα του και με άλλους οπλαρχηγούς υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στην Καλαμάτα. Ωστόσο, σύμφωνα με το Σπηλιάδη δυο μέρες νωρίτερα (21 Μαρτίου 1821), ο ίδιος ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης έστειλε 20 άνδρες του υπό την αρχηγία του ανηψιού του (Κωνσταντής Πιερράκος) στη Μονή της Σιδερόπορτας, όπου βρισκόταν ο Παπαφλέσσας, με εντολή να τον σκοτώσουν και ο τελευταίος σώθηκε, μόνο χάρις σε προειδοποίηση που έλαβε, από τον Ηλία Μαυρομιχάλη. Μετά κινήθηκε στην Ανδρίτσαινα , στην Καρύταινα, στα Βέρβαινα, στο Άργος, όπου πήγε προς ενίσχυση των πολιορκημένων Ελλήνων του κάστρου με 15 άνδρες[32] και τέλος στην Κόρινθο για να ανακόψει τις τουρκικές δυνάμεις που κινούνταν προς τα εκεί επειδή ο Μουσταφά μπέης έκαιγε τα χωριά απ' όπου περνούσε, ο Δικαίος διέταξε «για αντίποινα να πυρπολύσουν –αρχές Μαΐου– τα ονομαστά σεράγια του Κιαμήλ μπέη καθώς και τα τουρκικά σπίτια της Κορίνθου». Τον Ιούλιο του 1821 βρέθηκε στα Μεγάλα Δερβένια της Μεγαρίδος προκειμένου να ανακόψει την πορεία του Ομέρ Βρυώνη και τον Δεκέμβριο στην Κορινθία όταν παραδόθηκε το κάστρο της Ακροκορίνθου στους Έλληνες. Όταν εκδηλώθηκε η ρήξη ανάμεσα στον Υψηλάντη και τους προκρίτους –το καλοκαίρι του 1821– ως αποτέλεσμα της πρότασης που έκανε ο πρώτος στους δεύτερους σχετικά με την κατάργηση κάθε πολιτικής αρχής που δεν είχε διοριστεί από τον ίδιο, και μετά την άρνηση των δεύτερων να αποδεχθούν τις προτάσεις αυτές και αφού αποχώρησε από τα Βέρβενα ο Υψηλάντης, μαζί με τον Δικαίο, ο οποίος ήταν ένας από αυτούς που διαφώνησαν με τους προκρίτους και που –φαίνεται– να υποκίνησε και τη στάση των στρατιωτών απέναντί των συγκεντρωμένων προκρίτων στα Βέρβενα. Στη Συνέλευση της Επιδαύρου (Δεκέμβριος του 1821) συμμετέχει ως πληρεξούσιος και ονομάζεται γερουσιαστής.


Η μάχη στο Μανιάκι
Το τέλος του εμφυλίου πολέμου τον βρήκε στην πλευρά των νικητών, σε συνασπισμό με την κυβέρνηση Κουντουριώτη, ενώ οι οπλαρχηγοί ήταν στη φυλακή και κυρίως ο Κολοκοτρώνης, που ήταν το μυαλό και το σπαθί της εξέγερσης. Το Φεβρουάριο του 1825 ο Ιμπραήμ και στρατός του αποβιβάστηκαν στον Μοριά, αποφασισμένοι να δώσουν τέλος στην επανάσταση. Ο Παπαφλέσσας αντιλήφθηκε τον κίνδυνο και ζήτησε να αποφυλακιστούν οι οπλαρχηγοί για να αντιμετωπίσουν όλοι μαζί την επερχόμενη απειλή.

Η απαίτησή του προξένησε αντιδράσεις, μιας και είχε συμμετάσχει ενεργά στην σύλληψή τους. Οι οπλαρχηγοί δεν αποφυλακίστηκαν και ο Παπαφλέσσας πήρε την κατάσταση στα χέρια του. Υποσχέθηκε πως όταν γυρίσει θα τους απελευθερώσει και ξεκίνησε για το Μανιάκι με 1.000 άντρες, ενώ το στράτευμα του Ιμπραήμ έφτανε τις 6.000. Ο Παπαφλέσσας ευελπιστούσε ότι θα κατέφθαναν ενισχύσεις που θα εξισορροπούσαν την κατάσταση, αλλά η τύχη δεν ήταν με το μέρος του.
Όταν οι άντρες του είδαν τους χιλιάδες εχθρούς να παρατάσσονται, δείλιασαν και πολλοί υποχώρησαν. Ο Παπαφλέσσας έμεινε με 600 άντρες, ενώ άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι ήταν μόλις 300. Ο παπάς έμεινε ακλόνητος στη θέση του, αν και δεν ήταν καπετάνιος, ούτε εκπαιδευμένος αρματολός. Η μάχη ξεκίνησε στις 20 Μαΐου του 1825 και μέσα σε λίγες ώρες, οι δυνάμεις των Ελλήνων είχαν αποδεκατιστεί. Ο Παπαφλέσσας έπεσε μαζί με τους άντρες του.
Σύμφωνα με τη λαϊκή διήγηση που κατέγραψε η ιστορία,  ο Ιμπραήμ τον αναζήτησε μετά το τέλος της μάχης και βρήκε πρώτα το αποκεφαλισμένο πτώμα του. Ζήτησε να του φέρουν το κεφάλι και στερέωσε το άψυχο κορμί του Παπαφλέσσα στον κορμό ενός δέντρου. Συγκινημένος, ο Ιμπραήμ τον πλησίασε και τον φίλησε, αναγνωρίζοντας την αξία του εχθρού του. Ο ηρωικός θάνατος του Παπαφλέσσα διέγραψε τις ατασθαλίες του παρελθόντος. Η ακόλαστη ζωή του και η διπρόσωπη πολιτική που ακολουθούσε είχαν δημιουργήσει ένα πολύ αρνητικό προφίλ, που ξεχάστηκε μετά το Μανιάκι. Η αυτοθυσία του έσωσε την υστεροφημία του. Άλλωστε φορούσε ράσα και ιστορικά δικαίωνε και το ρόλο της εκκλησίας όχι μόνο στην πνευματική στήριξη, αλλά και στη μάχη. Όπως και να ΄χει ήταν ένας ξεχωριστός επαναστάτης που κέρδισε τη θέση του στην ιστορία, με το παράδειγμα και τη θυσία του.

Αόρατα Γεγονότα

Οι αναρτήσεις μας μπορούν να δημοσιεύονται από οποιονδήποτε αρκεί να αναφέρεται εμφανώς ο ενεργός σύνδεσμος μας.

Δημοσίευση σχολίου

Επιτρέπονται σχόλια σε ότι γλώσσα θέλετε, φυσικά και σε greeklish.
ΥΒΡΙΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΔΕΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΝΤΑΙ

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΩΝ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΩΝ

ΔΕΝ ΦΕΡΟΥΜΕ ΚΑΜΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΩΝΥΜΑ Ή ΕΠΩΝΥΜΑ ΣΧΟΛΙΑ

Νεότερη Παλαιότερη

'