Ναγκόρνο-Καραμπάχ: Επικίνδυνο γεωπολιτικό παιχνίδι των υπερδυνάμεων στον Καύκασο

Οι ΗΠΑ προσπαθούν να προσεταιριστούν το Αζερμπαϊτζάν, φτάνοντας δηλαδή στην αυλή της Ρωσίας. Η Ρωσία απαντά με «συγκρούσεις» και τελικά η Ουάσιγκτον καλά θα κάνει να μείνει έξω από την αυλή της Ρωσίας και το Μπακού θα πρέπει να ξανασκεφθεί πιο ώριμα πριν αναβαθμίσει τη σχέση του με τις ΗΠΑ.

Η σύρραξη για τη διαφιλονικούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, πρωτοπαρουσιάστηκε σχεδόν ταυτόχρονα με τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Η συγκεκριμένη περιοχή βρίσκεται στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν και κατοικείται κυρίως από Αρμένιους. Αμέσως μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, τα νέα κράτη της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν οδηγήθηκαν σε πόλεμο το 1992-1994 για την κυριαρχία επί της περιοχής αυτής, με αποτέλεσμα πάνω από 30.000 νεκρούς και περίπου 1.000.000 πρόσφυγες. Η πλειονότητα των προσφύγων (περίπου 860.000) είναι Αζέροι, αφού, εκτός από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Αρμενία κατέλαβε και άλλες επτά περιοχές που ανήκαν στο Αζερμπαϊτζάν, εκδιώκοντας τους έως τότε κατοίκους.

Παρά το γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα ακόμη θεωρεί το Ναγκόρνο-Καραμπάχ ως περιοχή ανήκουσα στο Αζερμπαϊτζάν, η Αρμενία αναφέρεται σε αυτό ως μία ξεχωριστή νομική οντότητα. Εν τούτοις καμία χώρα-μέλος των Η.Ε. δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία αυτής της οντότητας -αρμενικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν εδώ και χρόνια αναπτυχθεί εκεί και ουδέν μεθοριακό καθεστώς υφίσταται μεταξύ Αρμενίας και Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Επιπλέον, και στις δύο είναι σε χρήση το ίδιο νόμισμα και διαθέτουν την ίδια ταχυδρομική υπηρεσία. Σε ομιλία του το 2015, ο Αρμένιος Πρόεδρος, Serzh Sargsyan, απεκάλεσε την περιοχή «αναπόσπαστο κομμάτι της Αρμενίας».
Παρ' όλα αυτά, οι Αρχές στην αυτοαποκαλούμενη «Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ» δε συμπλέουν πάντα με τους ομολόγους τους στο Γιερεβάν και διατηρούν μια κάποια θεσμική αυτονομία. Σε όλο αυτό το διάστημα, η Μόσχα πουλάει όπλα σε αμφότερες τις πλευρές. Τα αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων ρωσικά οπλικά συστήματα που έχουν αγορασθεί από το Μπακού τα τελευταία έτη, έχουν σημαντικά αναβαθμίσει τις στρατιωτικές δυνατότητες του Αζερμπαϊτζάν, καθιστώντας, έτσι, την Αρμενία ακόμη πιο εξαρτώμενη από τις εγγυήσεις ασφαλείας που της παρέχει η Ρωσία. Το Κρεμλίνο διαθέτει στην Αρμενία περισσότερη επιρροή από ό,τι σε οποιανδήποτε άλλη πρώην Σοβιετική Δημοκρατία, λόγω της σημαντικής της στρατιωτικής παρουσίας στο έδαφος της δεύτερης και του ελέγχου που ασκεί στις κύριες ενεργειακές και άλλες δομές της.

Δείτε επίσης:



Το παρόν

Και ενώ το Μπακού και το Γιερεβάν αλληλοκατηγορούνται για την ανάφλεξη των συγκρούσεων στις 2 Απριλίου, η Μόσχα φαίνεται να είναι η πλέον ωφελημένη από την κλιμάκωση αυτήν. Οι συγκρούσεις άρχισαν αμέσως αφ' ότου οι Πρόεδροι της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζαν συμμετείχαν στη Διάσκεψη Κορυφής για τα Πυρηνικά στην Ουάσιγκτον, όπου ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, John Kerry, συνάντησε αμφότερους σε χωριστές συναντήσεις και συζήτησε μαζί τους, μεταξύ άλλων, και τις πιθανές λύσεις στη χρονίζουσα διαμάχη τους, προσπαθώντας να προσεταιριστεί το Αζερμπαϊτζάν και να σφίξει τον κλοιό γύρω από την Ρωσική Ομοσπονδία.

Η επίσκεψη του Αζέρου Προέδρου, Ilham Aliyev, ήταν σημαδιακή: Επρόκειτο για την πρώτη του επίσκεψη στην Ουάσιγκτον από τότε που έγινε Πρόεδρος του 2003. Εκτός από τον Kerry, είχε διμερείς συναντήσεις με τον αντιπρόεδρο Joe Biden, την υπουργό Εμπορίου Penny Pritzker και άλλους. Η εντύπωση που έμεινε μετά την επίσκεψη ήταν πως προμηνύεται ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας, μετά από δύο έτη ταραγμένων σχέσεων. Και έχουμε δει ότι κάθε φορά που οι ΗΠΑ προσπαθούν να στριμώξουν την Ρωσία στη γωνία, η τελευταία αντιδρά βίαια. Μόνο που στη περίπτωση της Ρωσίας οι ΗΠΑ ξεχνούν ότι έχουν να κάνουν με αρκούδα κι όχι με γάτα.

Κάθε φορά που οι ΗΠΑ προσπαθούν να στριμώξουν την Ρωσία στη γωνία, η τελευταία αντιδρά βίαια.  Μόνο που στη περίπτωση της Ρωσίας οι ΗΠΑ ξεχνούν ότι έχουν να κάνουν με αρκούδα κι όχι με γάτα

Η χρονική συγκυρία της επανέναρξης των συγκρούσεων, αμέσως μετά την επίσκεψη στην Ουάσιγκτον και ενώ ο Aliyev βρισκόταν ακόμη εκτός χώρας, αφήνει υπόνοιες ότι η Μόσχα ήταν ο υποκινητής τους. Εάν αυτό όντως ισχύει, το μήνυμα είναι σαφές: Η Ουάσιγκτον καλά θα κάνει να μείνει έξω από την αυλή της Ρωσίας και το Μπακού θα πρέπει να ξανασκεφθεί πιο ώριμα πριν αναβαθμίσει τη σχέση του με τις ΗΠΑ. Επιπλέον, παρά την προσπάθειά της να οικειοποιηθεί τον ρόλο του ειρηνοποιού, η Μόσχα έχει δημοσίως κατηγορήσει το Αζερμπαϊτζάν για τη σύγκρουση.
Ο εκπρόσωπος του CSTO (Collective Security Treaty Organization) δήλωσε ότι: «Οι πρόσφατες ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν οδήγησαν σε κλιμάκωση της κατάστασης και της σύγκρουσης.
Τα ρωσικά, επιχορηγούμενα από το κράτος ΜΜΕ, αναμετέδωσαν το μήνυμα αυτό, με το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων TASS να αφήνει υπόνοιες πως η σύγκρουση ενδεχομένως να οδηγήσει σε αναγνώριση από τη Μόσχα της ανεξαρτησίας του Ναγκόρνο - Καραμπάχ. Κάτι που θυμίζει το αποτέλεσμα του πολέμου του 2008 μεταξύ Γεωργίας και Ρωσίας, όταν η δεύτερη αναγνώρισε την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία ως ανεξάρτητες χώρες.



Ρωσικό μοντέλο ανάμειξης

Οι ομοιότητες ανάμεσα στην προηγούμενη σοβαρή ανάφλεξη τον Ιούλιο του 2014 και στην τελευταία, είναι εντυπωσιακές. Το καλοκαίρι του 2014, ο Πρόεδρος Vladimir Putin άσκησε πίεση σε ορισμένες γειτονικές χώρες για να μη συμμετάσχουν στην ευρωπαϊκής έμπνευσης Eastern Partnership Agreement και αντ' αυτού να ενταχθούν στην υπό ρωσική αιγίδα Ευρασιατική Τελωνειακή Ένωση. Η Αρμενία συναίνεσε και μετά ο Putin επεδίωξε μιαν παρόμοια ρύθμιση με το Αζερμπαϊτζάν. Ο Πρόεδρος Aliyev, όμως απέρριψε την προσφορά του. Κάμποσες ημέρες αργότερα και ενώ ο Aliyev και ο υπουργός του Άμυνας βρίσκονταν εκτός χώρας, μια απρόσμενη κλιμάκωση έλαβε χώρα σε τέσσερα σημεία μάλιστα της γραμμής επαφής των Αρμενίων με τους Αζέρους, στις οποίες περιλαμβάνονταν και περιοχές μη γειτνιάζουσες καν με το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οι νεκροί τότε ήταν «μόνο» σαράντα και από τις δύο πλευρές.

Η επανάληψη αυτού του μοντέλου είναι εξαιρετικά προβληματική, διότι κάθε φορά κατά την περασμένη δεκαετία, που ένα πρώην σοβιετικό κράτος επιχείρησε να δυναμώσει τους δεσμούς του με τη Δύση, κατέληγε να χάνει σημαντικά μέρη της επικράτειάς του από τη Ρωσία. Η Γεωργία απώλεσε την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία, ως αποτέλεσμα της επιθυμίας της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ το 2008. Αμέσως αφ' ότου η Ουκρανία και η Μολδαβία εντάχθηκαν στην Eastern Partnership Agreement, η Ρωσία απέσπασε την Κριμαία και περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας από το Κίεβο και ενίσχυσε τη στρατιωτική παρουσία της στην ανήκουσα στη Μολδαβία περιοχή της Τρανσδνειστερίας.

Η τρέχουσα κλιμάκωση θα μπορούσε να προσελκύσει και δρώντες εκτός της περιοχής του Καυκάσου, της Μέσης Ανατολής συμπεριλαμβανομένης. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η Αρμενία είναι στενή σύμμαχος της Ρωσίας, η οποία όχι μόνον έχει αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις στο έδαφος της πρώτης, αλλά και διαχειρίζεται το σύστημα αεράμυνάς της.

Η Μόσχα προσφάτως ενίσχυσε τις δυνάμεις της στην αρμενική πόλη Gyumri, πλησίον της μεθορίου με την Τουρκία, η οποία έχει συνάψει στρατιωτική συμμαχία με το Αζερμπαϊτζάν. Αν και το πιο πιθανό είναι αμφότερες η Μόσχα και η Άγκυρα να απόσχουν από οποιανδήποτε κίνηση που θα έφερνε τις ένοπλες δυνάμεις τους σε τροχιά άμεσης σύγκρουσης, η εγγύτητα των δύο αυτών αντιπάλων, τη στιγμή που οι στενοί τους σύμμαχοι βρίσκονται σε κατάσταση ενεργού πολεμικής αντιπαράθεσης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακούσιο επεισόδιο. Και το Ιράν συνορεύει με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν και βρίσκεται εγγύς της γραμμής αντιπαράθεσης. Μέχρι στιγμής έχει εκφράσει ουδέτερες εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση και προς τις δύο πλευρές, ο δε υπουργός του των Εξωτερικών, Javad Zarif, προσφέρθηκε να λειτουργήσει ως μεσολαβητής. Παρά το κοινό του σιιτικό υπόβαθρο με το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν σε γενικές γραμμές δεν επιδεικνύει κάποια ιδιαίτερη αλληλεγγύη σε αυτό. Κατά την πρόσφατη κλιμάκωση των εχθροπραξιών, ένα βλήμα όλμου εξερράγη σε ιρανικό έδαφος, αποδεικνύοντας πόσο εύκολο είναι να διευρυνθεί η σύρραξη.

Η εξέλιξη της σύγκρουσης ενέχει και κινδύνους ασφάλειας για το Ισραήλ επίσης, το οποίο είναι από τους μεγαλύτερους προμηθευτές όπλων του Αζερμπαϊτζάν. Με δεδομένο μάλιστα ότι τα όπλα αυτά χρησιμοποιούνται στην τρέχουσα αναμέτρηση, θα μπορούσε η Ρωσία να πιέσει το Ισραήλ ώστε να πάψει να προμηθεύει το Μπακού με ανταλλακτικά και άλλα εφόδια. Η Μόσχα έπραξε το ίδιο και μάλιστα με επιτυχία το 2008 κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γεωργία. Σε αντάλλαγμα, αυτήν τη φορά δεν θα εμπλακούν άμεσα ρωσικά στρατεύματα, αλλά το Κρεμλίνο διαθέτει πλέον περισσότερα μέσα για να πειθαναγκάσει τους Ισραηλινούς, με δεδομένη τη συνεχιζόμενη ανάμειξή του στη γειτονική του Ισραήλ, Συρία.

Το μέλλον

Μια επίσημη κατάπαυση πυρός ανακοινώθηκε την 5η Απριλίου, αφ' ότου η Μόσχα φιλοξένησε τους αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Μεσολαβητές από διάφορες χώρες διαγκωνίζονται πλέον για να αναλάβουν κάποιον ρόλο στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Ο δε πρωθυπουργός της Ρωσίας, Dmitry Medvedev, είχε επανειλημμένες επαφές με την αρμενική ηγεσία στο Γιερεβάν και με την αζερική στο Μπακού. Αμφότερες οι επισκέψεις ήταν σχεδιασμένες πριν ξεσπάσει η κρίση.

Παρ' όλα αυτά, τόσο η Αρμενία, όσο και το Αζερμπαϊτζάν έχουν λόγους να συνεχίσουν τη σύγκρουση. Το δεύτερο κατόρθωσε να μεταβάλει υπέρ του το status quo επί του πεδίου και η Αρμενία θα θελήσει να αποκαταστήσει την προηγούμενη υπεροχή του. Οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν, με τη σειρά τους, θα θελήσουν να εμποδίσουν τη μεταβολή αυτήν. Στην καλύτερη περίπτωση, το μόνο που θα επιτύχουν οι μεσολαβητές θα είναι μια πρόσκαιρη ανακωχή μέχρι τον επόμενο γύρο μαχών.


Οι αναρτήσεις μας μπορούν να δημοσιεύονται από οποιονδήποτε αρκεί να αναφέρεται εμφανώς ο ενεργός σύνδεσμος μας.

Δημοσίευση σχολίου

Επιτρέπονται σχόλια σε ότι γλώσσα θέλετε, φυσικά και σε greeklish.
ΥΒΡΙΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΔΕΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΝΤΑΙ

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΩΝ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΩΝ

ΔΕΝ ΦΕΡΟΥΜΕ ΚΑΜΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΩΝΥΜΑ Ή ΕΠΩΝΥΜΑ ΣΧΟΛΙΑ

Νεότερη Παλαιότερη

'